§49. ҶАНГИ САДСОЛАИ ФАРОНСА ВА АНГЛИЯ

САБАБҲОИ ҶАНГ. Дар асри XIV дар байни Англия ва Фаронса ҷанг оғоз гардида, он зиёда аз сад сол (1337-1453) давом кард.

Короли Фаронса мехост, ки кишварашро муттаҳид созад. Вале муттаҳидшавии Фаронса бе ҳамроҳшавии вилояти Аквитания ғайринмкон буд. Аквитания бошад, дар ихтиёри Англня буда, манбаи муҳимми воридот ба хазинаи кишвар ба ҳисоб мерафт. Аз ин рӯ, Англия Аквитанияро ба Фаронса додан намехост. Аз сӯи дигар, Англия ният дошт. ки мулкҳои аздастрафтаашро аз Фаронса баргардонад. Аҷибаш он буд, ки феодалҳои ҳар ду кишвар ҷангро ба хотири ба даст овардани боигарӣ пазнруфтанд. Зиддияти байни Англия ва Фаронса барои шаҳрхои бойи музофоти Фландрия сабаби дигари оғози ҷанг буд.

Дар оғози Ҷанги Садсола лашкари короли Фаронсаро, ки аз дастаҳои савораи ритсарӣ иборат буд, ашрофон роҳбарӣ мекарданд. Ритсарҳо дар рафти ҷанг мустақилона фаъолият доштанд.

Лашкарҳои англис хуб таълим додашуда буданд. Короли Англия бевосита ба артиш роҳбарӣ мекард. Аз ҳисоби деҳқонони озод лашкари пиёдагарди мунтазам таъсис ёфта буд. Аслиҳаи асосии аскарони писданизом камонн калон ба ҳисоб мерафт. ки тири он то ба масофаи 600 кадам ба нишон мерасид.

Англисҳо лашкари баҳрнаварди пурзӯре доштанд. Онҳо дар муҳорибаи баҳрӣ дар соҳилҳои баҳри Фландрия флоти фаронсавиҳоро торумор карданд. Баъд аз ин дар ҷанги байни Англия ва Фаронса муддате оромӣ ҳукмрон гардид.

Вале пас аз чанд соли дигар амалиётхои ҳарбӣ аз нав оғоз гардиданд. Ба англисҳо муяссар шуд, ки Нормандияро ишғол намуда, хуҷумро ба тарафи Фландрия ва аз он ҷо ба самти шаҳри Париж идома диҳанд. Дар ин самт англисҳо ба муқовимати сахти фаронсавихо дучор шуданд.

Соли 1356 дар наздикии шаҳри Пуатен воқеъ дар ҷанубии Луара муҳорибаи калон ба амал

-208-

омад. Англисҳо мавқеи худро бо девори чӯбини баланд мустаҳкам карда буданд. Фаронсавиҳо расида омадани нерӯҳои асосии ҳарбиро интизор нашуда, ба амалиёти ҷангӣ шурӯъ карданд. Вале камонварони англис сафҳои ҷузъу томҳои лашкари фаронсавиҳоро раҳна карданд. Дар натиҷа лашкари фаронсавиҳо роҳи фирорро пеш гирифт. Бештар аз 5 ҳазор ритсарҳои фаронсавй кушта шуда, қисми дигар ба асирӣ афтоданд.

КОРНАМОИҲОИ ЖАННА Д’АРК. Дар муборизаи зидди англисҳо қаҳрамондухтари фаронсавӣ Жанна д’Арк корнамоии бемислу монанд нишон дод. Дар бораи Жанна д'Арк овозаю ривоятхои хеле зиёде мавҷуданд. Ҳамзамонон менависанд, ки ӯ духтари қоматбаланд, боирода, ҷасур ва боқуввати деҳотй будааст. Вай дар байни мардуми камбагал ба воя расидааст. Истилогарон чандин маротиба ба деҳаи онҳо хуҷум оварда, мар- думро горат карданд. Жаннан ҷавон боварй дошт, ки худованд ӯро барои Ватанро аз душманон ҳимоя кардан офаридааст. Хднӯз синни ҳаждаҳро пур накарда, Жанна барои дифои Ватан зодгоҳашро тарк мекунад. Ӯ сабаби аз хона рафтанашро чунин арзёбй мекунад: "Ба ҷуз ман, дар олам ҳеҷ ^сас шоҳигарии Фаронсаро дифоъ карда наметавонад". Жанна аҳолиро бовар кунонд, ки худованд хоҳони аз ватани ӯ баромада рафтани англисҳо аст. Дар роҳи мубориза бар зидди истилогарони англис Жанна ба мушкилиҳои зиёде рӯ ба рӯ шуд, вале онҳоро бо иродаи кавӣ ва истодагарии танҳо ба ӯ хос, паси сар кард.

Жанна ба мушкилии зиёде ба қалъаи Луара расида, бо вориси тахти Фаронса вохӯрд. ДарЪориён ба Жанна боварй ҳосил намуданд. Ба андешаи онҳо иштИроқи Жанна д'Арк дар набардҳо метавонад рӯҳияи ҷанговаронро афзун гардонад. Аз ин рӯ, ба Жанна дастаи ритсарҳоро ҳамроҳ карда, ба ёрии орлеаннҳо фиристоданд. Қабл аз ҳуҷум Жанна ба англисхо мактуб фиристода, талаб кард, ки калиди ҳамаи шаҳрҳои забтшударо

-209-